ปัจจุบันรัฐบาลได้พัฒนาโครงข่ายรถไฟหวังให้ครอบคลุมและเชื่อมโยงพื้นที่ทั่วประเทศ รองรับการขนส่งต่อเนื่องหลายรูปแบบได้อย่างไร้รอยต่อ (R-map) เพื่อสร้างความสามารถในการแข่งขัน โดยมีเป้าหมายในการการยกระดับศักยภาพของประเทศในหลากหลายมิติ ซึ่งสอดคล้องกับการ Shift mode เปลี่ยนจากการขนส่งทางถนนสนับสนุนการขนส่งระบบราง เพื่อลดปัญหาจราจรติดขัดลดภาระค่าเชื้อเพลิงและลดมวลภาวะฝุ่นพิษ PM 2.5 จากการขนส่งสินค้าทางระบบถนน แล้วระหว่างการขนส่งด้วยยรถบรรทุกกับรถไฟ แต่ละอย่างมีข้อดี ข้อด้อยอย่างไร เชิญติดตามได้ในบทความนี้
อย่างที่หลายคนทราบกันดีว่าการขนส่งทางบก แบ่งออกเป็น ทางรถไฟ และทางรถยนต์ การเดินทางโดยรถไฟ ปลอดภัยสะดวกสบาย แต่ก็ไม่สามารถแวะพักระหว่างทาง หรือออกไปนอกเส้นทางได้การขนส่งทางรถไฟ
ซึ่งปัจจุบันนอกจากรถไฟที่มีอัตราความเร็วเพิ่มขึ้นกว่าเดิมในแล้ว ความสะดวกสบายก็มีเพิ่มขึ้นกว่าเดิมซึ่งจะเห็นได้จากในรถไฟที่เป็นตู้นอนปรับอากาศ ผู้และโดยสารที่ชื่นชอบกับธรรมชาติสองข้างทาง ยังนิยมการเดินทางด้วยรถไฟอีกด้วย
ขณะเดียวกัน การเดินทางโดยรถไฟ สะดวกสบาย เพลิดเพลิน ค่าโดยสารถูกกว่าเครื่องบิน และสามารถเดินทางเข้าถึงย่านใจกลางเมืองได้ เนื่องจากสถานีรถไฟตั้งอยู่ในจุดใจกลางของแต่ละเมือง ดังนั้น การขนส่งทางรถไฟ จึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับผู้โดยสารที่ต้องการราคาประหยัด การเดินทางในระยะสั้นและไม่มีความเร่งรีบในเรื่องของเวลาในส่วนของการขนส่งทางรถไฟ เป็นเส้นทางการลำเสียงที่สำคัญที่สุดของประเทศไทย ดำเนินงานโดยการรถไฟแห่งประเทศไทย ซึ่งถือว่าเป็นรัฐวิสาหกิจ เหมาะสำหรับการขนส่งสินค้าหนัก ๆ ปริมาณมากและในระยะทางไกล อัตราค่าบริการไม่แพง การขนส่งทางรถฟจะมีกำหนดเวลาออกและถึงจุดหมายปลายทางในระยะเวลาแน่นอน และมีความปลอดภัยจากการเสียหายของสินค้า
สำหรับส่วนประกอบหลักของการขนส่งทางรถไฟ ประกอบด้วย 1.ผู้ประกอบการ คือ การถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) 2.ขบวนการรถไฟ และอุปกรณ์ขนส่งทางรถไฟ ได้แก่ ขบวนรถไฟโดยสาร ใช้ขนส่งผู้โดยสาร ได้แก่ขบวนรถด่วน รถเร็ว รถธรรมดา รถดีเซลราง และขบวนรถสินค้า ใช้ขนส่งสินค้า มี 3 ประเภท คือ รถปิด เป็นรถไฟที่ปิดทุกด้าน เหมาะสำหรับการขนส่งสินค้าที่เสียหายง่ายเมื่อถูกแดดถูกฝน, รถเปิด เป็นรถไฟที่ไม่มีหลังคา เหมาะสำหรับการขนส่งสินค้าที่ไม่เสียหายเมื่อโดนแดด โดนฝน และรถเฉพาะกิจ เป็นรถไฟที่ออกแบบสำหรับใช้เฉพาะงาน เช่น รถบรรทุกน้ำมัน รถบรรทุกปูนซีเมนต์ รถบรรทุกน้ำมัน เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม ขณะนี้ รฟท.ยังเริ่งผลักดันพัฒนาสร้างทางรถไฟทางคู่อย่างต่อเนื่องเพื่อเชื่อมโยงการคมนาคมขนส่งผู้โดยสาร และสินค้า ในพื้นที่ชนบท เมืองและระหว่างประเทศ ซึ่งจะช่วยประหยัดต้นทุนโลจิสติกส์ของประเทศ และแก้ไขปัญหาจุดตัดทางรถไฟโดยใช้แนวทางการก่อสร้างสะพานรถยนต์ข้ามทางรถไฟ หรือทางลอดใต้ทางรถไฟ รวมถึงช่วยแก้ไขปัญหาจราจรและลดอุบัติเหตุบริเวณจุดตัดทางรถไฟได้อีกด้วย
ข้อดีของรถไฟเมื่อใช้ในการขนส่ง
1.ประหยัด ขนส่งสินค้าได้จำนวนมากหลายชนิด
2.รวดเร็ว สามารถขนส่งสินค้าได้ทันตามกำหนดเวลาที่ต้องการ
3.สะดวก เพราะมีตู้หลายชนิดให้เลือกเพื่อความเหมาะสมกับสินค้า
4.ปลอดภัยสูง เมื่อเทียบกับเส้นทางน้ำ อากาศ และทางถนน
5.ขนส่งได้ทุกสภาพดินฟ้าอากาศ
ข้อเสียข้อดีของรถไฟเมื่อใช้ในการขนส่ง
1.ไม่สามารถขนส่งสินค้าให้ถึงที่ต้องการขนถ่ายไต้
2.ความยืดหยุ่นมีน้อย เพราะมีเส้นทางตายตัว
3.มีความคล่องตัวน้อยกว่าการขนส่งแบบอื่น เพราะมีกฎระเบียบมาก
4.ไม่เหมาะสมกับผู้ส่งสินค้ารายย่อย ปริมาณน้อย
ปัจจุบันอุตสาหกรรมขนส่งทางถนนมีความสำคัญกับการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศเป็นอย่างมาก อีกทั้งยังมีความได้เปรียบในการเข้าถึงชุมชนและพื้นที่ ได้ดีกว่ารูปแบบการขนส่งอื่น เพราะขนาดการบรรทุกของรถยนต์หรือรถบรรทุกมีปริมาณไม่มาก ทำให้ได้เปรียบทางเศรษฐกิจในการให้บริการระยะทางสั้น
เมื่อเทียบกับเรือรถไฟแล้วทำให้มีความได้เปรียบด้านต้นทุน เมื่อขนส่งในระยะทางไกลและขนปริมาณมาก เพราะข้อจำกัดการให้บริการของเรือคือ ต้องอาศัยแม่นยำหรือชายฝั่งทะเล และต้องมีความลึกพอที่เรือจะเดินได้ ซึ่งแต่ละประเทศก็มีความแม่นยำที่สามารถเดินเรือได้จำกัด ดังนั้น พื้นที่ที่ไม่มีน้ำ เรือก็เดินไม่ได้ จึงไม่สามารถให้บริการได้ ขณะที่รถไฟต้องอาศัยการเคลท่อนที่โดยวิ่งไปตามราง และเครือข่ายรถไฟในปัจจุบันยังมีจำกัด จึงส่งผลให้รถไฟให้บริการได้เฉพาะในเส้นทางที่มีรางเท่านั้น
ขณะเดียวกัน การขนส่งทางถนนยังพัฒนาไปอย่างรวดเร็ว เห็นได้จากในปัจจุบันที่บรรทุกมีการพัฒนาด้านเทคโนโลยีเครื่องยนต์อย่างต่อเนื่อง เครื่องยนต์มีกำลังมากขึ้นทำให้บรรทุกได้มาก และมีความเร็วขึ้น รวมทั้ง เครื่องยนต์และอุปกรณ์ มีความเชื่อถือได้อีกด้วย โดยปัจจัยสำคัญในการพัฒนาการขนส่งทางถนนคือ เครือข่ายถนน ที่รัฐบาลทุกยุคสมัยลงทุนสร้างเพื่อพัฒนาประเทศ และมีการปรับปรุงถนนตลอดเวลา ซึ่งการลงทุนสร้างถนนของรัฐบาลนี้เองที่ทำให้รถยเข้าถึงพื้นที่ได้กว้างขวาง การขนส่งสินค้าด้วยรถจึงมีอัตราเติบโตมาอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน
ข้อได้เปรียบรถบรรทุกในการขนส่ง
1.ขนส่งได้รวดเร็ว รถบรรทุกจัดเป็นบริการขนส่งที่รวดเร็ว ความรวดเร็วอยู่ที่ยานพาหนะที่สามารถเดินทางด้วยความเร็วสูง รถบรรทุกขนสินค้าไม่ได้มาก ดังนั้น จึงใช้เวลาน้อยในการรวบรวมสินค้า ให้เต็มคันรถ รวมทั้งการขนถ่ายสินค้าขึ้นรถและออกจากรถใช้เวลาน้อย ความรวดเร็วการขนส่งช่วยลดวงจรเวลาสั่งซื้อทำให้ลดสินค้าคงคลัง และลดความสูญเสียที่ เกิดจากวัสดุเสื่อมสภาพรวมถึงสินค้าหมดสมัยอีกด้วย
2.บริการขนส่งจากที่ถึงที่ได้ รถบรรทุกสามารถเดินทางไปตามถนนใหญ่เรือเล็กหรือแม้แต่ทางที่ไม่มีถนน หากไม่มีสิ่งกีดขวางหรือสิ่งที่เป็นอุปสรรคจนเกินขีดความสามารถของรถบรรทุก ดังนั้น รถบรรทุกจึงสามารถเดินทางไปสถานที่ต่าง ๆ เพื่อบรรทุกและขนถ่ายสินค้าได้ดีกว่ารูปแบบการขนส่งอื่น
อีกกทั้งยังบริการขนส่งแบบจากที่ถึงที่ กล่าวคือ เป็นการใช้ยานพาหนะคันเดียวกัน บรรทุกสินค้าจากต้นทางไปถึงปลายทางโดยสินค้าไม่ต้องเปลี่ยนถ่ายยานพาหนะ รถบรรทุกเมื่อบรรทุกสินค้าจากต้นทางจะเดินทางตรงไปยังปลายทาง โดยสินค้าไม่ต้องเปลี่ยนถ่ายยานพาหนะ เช่น บรรทุกสินค้าจากโรงงานในกรุงเทพฯ ไปให้ลูกค้าที่หนองคายได้โดยตรง
ขณะที่การขนส่งรูปแบบอื่นจะต้องมีการการขนถ่ายเปลี่ยนยานพาหนะ เช่น ขนส่งสินค้าจากโรงงานในกรุงเทพฯ ไปยังร้านค้าที่หนองคายด้วยรถไฟ บริษัทต้องขนสินค้าจากโรงงานด้วยรถบรรทุกไปขึ้นรถไฟ เมื่อรถไฟถึงหนองคายก็ต้องขนถ่ายสินค้าออก จากรถไฟไปขึ้นรถบรรทุกเพื่อไปยังปลายทางที่ต้องการอีกครั้ง ข้อได้เปรียบรถบรรทุกที่ให้บริการแบบจากที่ถึงที่ ทำให้ส่งมอบสินค้ได้รวดเร็ว ลดค่าใช้จ่ายขนถ่ายซ้ำช้อน ลดความเสียหายและสูญหายสินค้าระหว่างขนถ่ายเปลี่ยนยานพาหนะอีกด้วย
3.เครือข่ายครอบคลุม ด้วยรัฐบาลลงทุนสร้างถนนเชื่อมโยงภูมิภาค จังหวัดอำเภอและหมู่บ้าน เครือชายถนนที่เชื่อมโยงกัน ทำให้รถบรรทุกสามารถเข้าถึงได้ทุกแห่ง ขณะที่รูปแบบการ ขนส่งอื่น มีเครือข่ายจำกัด จึงให้บริการจำกัดอยู่บางพื้นที่
4.การแข่งขันสูง เพราะตลาดรถบรรทุกมีการแข่งขันมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับนโยบายของแต่ละประเทศ ประเทศที่มีนโยบายให้ผู้ประกอบการมากราย และอนุญาตให้มีรถบรรทุกส่วนบุคคล การแข่งขันจะมีมากประเทศที่มีการควบคุมจำนวนผู้ประกอบการ และหรือไม่อนุญาตให้มีรถบรรทุกส่วนบุคคล การแข่งขันก็จะมีน้อย ปัจจุบันประเทศส่วนใหญ่ มีนโยบายผ่อนคลายกฎระเบียบการขนส่ง ทำให้มีการแข่งขัน ซึ่งการแข่งขันมีผลต่ออัตราค่าขนส่งและคุณภาพบริการ
5.ความเสียหายน้อย เนื่องจากการขนส่งสินค้าด้วยรถบรรทุกมีความรวดเร็ว สินค้าอยู่บนยานพาหนะระยะเวลาสั้น ประกอบกับถนนได้มาตรฐาน และยานพาหนะมีระบบกันสะเทือนดี จึงลดความเสียหายสินค้า ผู้รับสินค้าได้รับสินค้าในสภาพสมบูรณ์ ซึ่งช่วยลดสินค้าคงคลัง
6.บรรทุกสินค้าปริมาณไม่ รถบรรทุกขนสินค้าได้น้อย เมื่อเปรียบเทียบกับ
รูปแบบการขนส่งอื่นเช่น เรือ และรถไฟ ทำให้ใช้เวลาน้อยในการรวบรวมและส่งมอบสินค้า รวมทั้งขนถ่ายใช้เวลาน้อย สินค้าจึงถึงผู้รับเร็ว ลดปริมาณสินค้าคงคลังของลูกค้า และเพิ่มระดับการบริการลูกค้า
7.ตอบโจทย์ความต้องการของลูกค้า ผู้ประกอบการขนส่งด้วยรถบรรทุกมีจำนวนมาก และส่วนใหญ่เป็นผู้ประกอบการรายย่อย ทำให้สามารถดูแลลูกค้าแต่ละรายได้มาก ผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมนี้ ยังคงให้บริการตอบสนองความต้องการของลูกค้าอย่างมั่นคง และผู้ส่งของก็ยังคาดหวังจากผู้ประกอบการ ที่จะให้การตอบสนองความต้องการดียิ่งขึ้น
8.ทำให้การขนส่งสมบูรณ์ การขนส่งรูปแบบอื่น ไม่สามารถให้บริการสมบูรณ์ เช่น รถไฟให้บริการขนส่งแบบสถานีถึงสถานี หรือเรือให้บริการขนส่งแบบจากท่าเรือถึงท่าเรือ รถบรรทุกเป็นตัวเชื่อมต่อกับรูปแบบการขนส่งอื่น และทำให้การขนส่งสมบูรณ์ จึงกล่าวได้ว่า รถบรรทุกเป็นตัวประสานงานสากลเลยก็ว่าได้
ข้อจำกัดของการขนส่งด้วยรถบรรทุก
1.ค่าขนส่งแพง รถบรรทุกมีต้นทุนสูง โดยเฉพาะต้นทุนน้ำมันเชื้อเพลิง น้ำมันหล่อลื่นและค่าบำรุงรักษา ดังนั้น ค่าระวางรถบรรทุกจะสูงกว่าการขนส่งรูปแบบอื่น ยกเว้น ทางอากาศ แต่รถบรรทุกสามารถให้บริการแบบจากที่ถึงที่ จึงลดค่าใช้จ่ายการขนถ่ายซ้ำซ้อน และลดเวลาเดินทางของสินค้า ทำให้ลดต้นทุนสินค้าคงคลัง ดังนั้น บริษัทจะต้องพิจารณจุดแลกระหว่างได้กับเสีย คือระหว่างคู่ระวางสูงกับค่าใช้จ่ายสินค้าคงคลัง ที่ลดลงเพื่อใช้ตัดสินใจเลือกใช้รูปแบบการขนส่ง
2.บรรทุกสินค้าได้น้อย ระวางรถบรรทุกจำกัดด้วยความยาวความสูง และน้ำหนักบรรทุกตามกฎหมาย รถบรรทุกจึงบรรทุกสินค้าได้น้อย เมื่อเปรียบเทียบกับการขนส่งด้วยรถไฟ หรือเรือ อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันมีการพัฒนารถบรรทุกให้มีความสามารถ ในการบรรทุกได้มากขึ้น เช่น รถพ่วง เป็นต้น
3.อ่อนไหวต่อสภาพอากาศ ภูมิภาคที่มีหิมะตกปกคลุมถนน อาจทำให้รถบรรทุกผ่านไม่ได้ หรือต้องใช้ความรวดเร็วต่ำ หรือในภาวะมีภัยธรรมชาติ ทำให้ถนนถูกตัดขาดรถบรรทุกวิ่งผ่านไม่ได้ มีผลให้การส่งมอบสินค้าล่าช้าได้
เรื่องที่น่าสนใจ
- รถไฟขนส่งเส้นทางจีน-ยุโรป ช่วยให้เมืองอู่ฮั่นทางตอนกลางของจีนใกล้กับโลกมากขึ้น
- เริ่มแล้ว! ขนส่งตู้สินค้าทางรถไฟ เส้นทาง ‘แหลมฉบัง-คลองเตย’
- รถไฟขนส่งสินค้าจากเขตชิงไป๋เจียงในเมืองเฉิงตูของจีน ผู้มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมการค้าโลก
อ่านข่าวสารหรือความเคลื่อนไหวในแวดวงนี้ก่อนใครได้ที่นี่
เฟซบุ๊ก : BUS & TRUCK
เว็บไซต์ข่าว : www.BusAndTruckMedia.com
